Tyritake 2008–2012.
5 lat wykopalisk misji archeologicznej
Muzeum Narodowego w Warszawie na Krymie

Dzięki umowie podpisanej w grudniu 2007 roku, Muzeum Narodowe w Warszawie mogło rozpocząć w lipcu 2008 roku pierwsze od około 50 lat samodzielnie prowadzone wykopaliska. Na miejsce badań wybrano Tyritake – grecką kolonię położoną nad Cieśniną Kerczeńską, stanowiącą w starożytności część Królestwa Bosporańskiego. Tyritake leży w administracyjnych granicach współczesnego miasta Kercz. Na przeciwnym końcu miasta znajdują się pozostałości antycznego miasta Myrmekion, na którego obszarze 50 lat temu prowadziła wykopaliska poprzednia misja MNW, pod kierunkiem profesora Kazimierza Michałowskiego, wieloletniego zastępcy dyrektora MNW do spraw naukowych. Można śmiało stwierdzić, że Muzeum po 50 latach podjęło trud prowadzenia własnych wykopalisk geograficznie i merytorycznie nawiązując do własnej tradycji w tym względzie.

Prezentowana wystawa obrazuje 5 lat dotychczasowych badań na tym ciekawym stanowisku. Archeolodzy MNW podjęli się bowiem eksploatacji mieszkalnej części miasta, które funkcjonowało ponad 1000 lat (od połowy VI w. p.n.e. do VII w. n.e.). Jeśli dodamy, że miejsce to było użytkowanie także w okresie średniowiecza, zaś w czasach nowożytnych istniała tu osada, po czym w okresie ZSSR pojawiły się tu betonowe baraki, a w czasie II wojny światowej umocnienia intensywnie użytkowanie około 6 miesięcy, to uzyskamy obraz komplikacji stratygraficznej stanowiska. Do najważniejszych osiągnięć misji Tyritake należy odsłonięcie sporego kompleksu kuchennego z okresu późnorzymskiego wraz z bogatym wyposażeniem, późnoarchaicznego fragmentu obronnego muru oraz kompleksu budowlanego z początkowej fazy istnienia kolonii. Dzięki wynikom naszych badań można obecnie dokonać rewizji poglądów nie tylko na temat topografii Tyritake, ale także na temat kwestii związanych z architekturą okresu archaicznego na obszarze północnych wybrzeży Morza Czarnego.

Wszystkie najważniejsze etapy pracy i osiągnięcia są uwidocznione na fotografiach prezentowanych na wystawie. Ważnym osiągnięciem misji jest także nawiązanie przez MNW współpracy z instytucjami badawczymi Ukrainy, Rosji, a także Polski. Na wykopaliskach odbywają praktyki studenci z uniwersytetów wymienionych krajów. Doskonałym przykładem takiej współpracy jest również niniejsza wystawa, która odbywa się w ramach projektu Spotkania z archeologią „Śladami świata starożytnego”, zorganizowanego z okazji 150. rocznicy powstania Muzeum Narodowego w Warszawie (1862–2012). Projekt jest realizowany we współpracy z Międzywydziałowym Towarzystwem Naukowym Badań i Ochrony Światowego Dziedzictwa Kulturowego „H U M A N I C A” (Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego).

Dr Alfred Twardecki